و اما قیامت:
فرض کنید آن کسانی که وارد برزخ شده‌اند، پشت آنها باز هم باغی است به نام قیامت، به نام تجلّیات نفس؛ ولی باز هم بین آن باغ و بین این باغ برزخی، دیواری فاصله است.
اگر آن کسانی که در عالم مثال وارد شده‌اند بتوانند با تزکیة نفس و مجاهدة با نفس امّاره (قَدْ أَفْلَحَ مَن زَکاهَا) خود را از لَوث عالم ماده پاک کنند و سرّ خود را تطهیر نمایند، و غیر خدا را در عالم وجود خود داخل نکنند و تمام کارها و افکار و حرکات و سکنات آنها طبق امر خدا باشد، آن حجاب قیامتی هم از جلوی چشم آنها برداشته میشود، و با اینکه در دنیا هستند و روی زمین طبع و عالم زمان زیست می‌کنند، از برزخ وارد عالم نفس و قیامت شده و آن بهشت‌هائی که در عالم قیامت وعده داده شده است همه در نزد آنان حاضر و مشهود است.
افرادی که این کار را نمی‌کنند، رفته‌اند در برزخ؛ امّا نمی‌توانند بروند در قیامت؛ آنان باز هم باید آن دیواری که در جلوی آنان قرار دارد و بین آنان و قیامت فاصله شده است را طی کنند تا برسند به زمانی که در نفخ صور در عالم قیامت حاضر شوند.
بنابراین، قیامت در عرض برزخ نیست؛ در طول آنست. ولیکن انکشاف عالم قیامت و معرفت بر خصوصیات و احوال و خواصّ و آثار آن عالم متوقّف بر از بین رفتن صور مادی و جذب در عالم برزخ است.برزخ و قیامت انسان در خود اوست و میتواند در دنیا به آن برسد
بنابراین افرادی که در دنیا هستند، میتوانند هم به برزخ برسند و هم به قیامت، و مشاهده کنند که عالم برزخ بر این عالم طبیعت احاطه دارد، و عالم قیامت بر عالم برزخ و دنیا هر دو احاطه دارد.
پس از بیان این مطلب که به عنوان مقدّمه یادآور شدیم، معلوم میشود که اگر از ما سؤال کنند که زمان قیامت چه موقع است؟ جواب آن چیست.
جواب آن اینست که قیامت حاضر است، حاضر! از یک چشم به‌هم زدن به انسان نزدیکتر است. و رضوان خدا از یک چشم به هم زدن به انسان نزدیکتر است. چون برزخ انسان در خود انسان است، و چون قیامت انسان در خود انسان است.
نفس انسان احاطه بر عالم مثال و صورت انسان دارد و مثال و صورت احاطه بر بدن دارد، و بنابراین از همه چیز به انسان حتّی از یک چشم بر هم نهادن هم نزدیکتر، همان برزخ و قیامت انسان است.
غایة الامر برای رسیدن و ادراک کردن این معنی، این دیوار باید طی شود، آن دیوار برزخی باید طی شود، باید در صور دمیده شود.اینها برای طول مسافت است نه بُعد راه.
کسیکه نمی‌تواند الان این دیوار را بشکافد و فوراً به مقصود برسد، طول این دیوار را باید طی کند. حالا این دیوار در چه مدّت طی میشود؛ پنجاه سال، شصت سال، هفتاد سال، صد سال؛ باید زندگی کند تا بفهمد برزخ چیست.
بعد میرود در برزخ؛ فوراً که نمی‌تواند برود در قیامت، چون اسیر عالم مثال و صورت است. باید برود دنبال آن دیواری که بین برزخ و قیامت است، آنقدر راه برود تا برسد به آخر آن دیوار. درحالیکه اگر بتواند فوراً دیوار را بشکافد و به رضوان خدا و آن نعمت‌هائی که خداوند عزّوجلّ در قیامت وعده داده است برسد، دیوار را می‌شکافد و خود را در قیامت می‌بیند.
می‌پرسند: قیامت کجاست؟ و چه موقع است؟
بین برزخ و قیامت، حجاب صورت فاصله است از یک چشم بر هم نهادن نزدیکتر.
«وَ لِلَّهِ غَیبُ السَّمَـ"وَ " تِ وَ الاْرْضِ وَ مَآ أَمْرُ السَّاعَةِ إِلاَّ کلَمْحِ الْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ إِنَّ اللَهَ عَلَی" کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ.» [1] ؛ غیب آسمانها و زمین اختصاص به خدا دارد. و امر قیام ساعت قیامت نیست مگر یک چشم بر هم زدن یا نزدیکتر. خداوند بر هر چیزی تواناست.
خدا همه جا هست، و ملکوت و غیب آسمان ها و زمین نیز همه جا هست؛ پس غیب آنها در دست خدا و با خدا و برای خداست. چقدر طول می‌کشد انسان به قیامت برسد؟ از یک چشم به هم زدن سریعتر و نزدیکتر؛ چون هستی و واقعیت نفس انسان، به انسان از یک چشم بر هم زدن نزدیکتر است. إِنَّ اللَهَ عَلَی" کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ؛ میتواند شما را به یک چشم بر هم نهادن یا سریعتر از آن به قیامت برساند.
پس قیامت چه موقع برپاست؟ نمی‌شود گفت: اکنون. برزخ چه موقع برپاست؟ نمی‌شود گفت: اکنون. ولی میشود گفت: قیامت و برزخ هر دو بر پا هستند و هر دو موجودند.
چه موقع انسان به برزخ میرسد و آثار آن عالم را ادراک میکند؟ وقتی که از عالم طبیعت قدم بیرون گذارد، و سلسله اسباب و مسبّبات را محکوم در دست خدا ببیند.
چه موقع از عالم برزخ بیرون می‌آید و عالم قیامت را ادراک میکند؟
وقتی که عالم صورت را مضمحلّ کند و از آن بگذرد، آن وقت وارد عالم قیامت میشود. هر چه زودتر، زودتر؛ و افرادی که نمی‌توانند، دیرتر.
بنابراین افرادی که در دنیا هستند، میتوانند هم به برزخ برسند و هم به قیامت، و مشاهده کنند که عالم برزخ بر این عالم طبیعت احاطه دارد، و عالم قیامت بر عالم برزخ و دنیا هر دو احاطه دارد.
مؤمنین زودتر از کفّار، و کفّار دیرتر. و برای بعضی در عبور از عَقَبات، برزخشان خیلی طول می‌کشد، و برای رسیدن به قیامت مشکلات بسیاری در پیش دارند، ولیکن برای بعضی آسان است.
برای ائمّة طاهرین علیهم السّلام و اولیای خدا بسیار آسان است. آنها در دنیا برزخ و قیامت را پیموده‌اند، حساب و کتاب و صراط و میزان و عدل و بهشت و جهنّم، همه را دیده و عبور کرده‌اند؛ و به مقام فناء در ذات حضرت احدیت رسیده و سپس به این عالم رجوع کرده و برای ما خبر آورده‌اند.
از رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم می‌پرسند: مَتَی" هَـ"ذَا الْوَعْدُ؟ «وعدة قیامت را که خدا داده است کی میرسد؟»
«وَ یقُولُونَ مَتَی" هُوَ قُلْ عَسَی"´ أَن یکونَ قَرِیبًا.»[2] ؛ و میگویند: چه زمانی است آن؟ ای پیامبر! بگو: امید است که نزدیک باشد.
آنهائی که از پیغمبر سؤال میکردند چه می‌فهمیدند این معانی چیست؟
آن شخصی که مشرک بوده و تازه ایمان آورده، یا آن مشرکی که هنوز ایمان نیاورده، و از رسول الله صلّی الله علیه وآله وسلّم سؤال میکند: قیامتی را که وعده میدهی، چه موقع بر پا میشود؟ رسول اکرم در جواب او چه بگوید؟ چگونه متوجّهش سازد که هم اکنون تو در آتش میسوزی! سراپایت را آتش فرا گرفته است امّا ادراک نمی‌کنی! الآن قیامت تو با تست، ولی نمی‌فهمی! باید این دنیا را سپری کنی! بروی در برزخ! از آن عذاب‌های سخت برزخی، آنقدر بچشی تا برسی به قیامت! در صور دمیده شود، تو را در محشر حاضر کنند، اوّلین و آخرین حاضر شوند در روزی که پنجاه هزار سال به طول می‌انجامد، این مراحل همه باید طی شود تا بفهمی که قیامت چگونه است!
غیر از این پیغمبر نمی‌تواند بگوید. و چقدر عالی و صحیح و حساب شده و طبق واقع جواب داده است، و چقدر نیکو فرموده: قُلْ عَسَی أَن یکونَ قَرِیبًا. بگو: شاید نزدیک باشد، امید است نزدیک باشد.
دیگر از این جمله بهتر و عالی‌تر چه گفتاری است؟
«وَ یقُولُونَ مَتَی" هَـذَا الْوَعْدُ إِن کنتُمْ صَـادِقِینَ * قُلْ إِنَّمَا الْعِلْمُ عِندَ اللَهِ وَ إِنَّمَآ أَنَا نَذِیرٌ مُبِینٌ * فَلَمَّا رَأَوْهُ زُلْفَةً سِی´ـَتْ وُجُوهُ الَّذِینَ کفَرُوا وَ قِیلَ هَذَا الَّذِی کنتُم بِهِ تَدَّعُونَ.» [3] ؛ و میگویند: این وعده‌ای که شما میدهید، میگوئید: بهشتی و جهنّمی هست، جهنّم محلّ کافران و بهشت محلّ مؤمنان است، اگر راست میگوئید، وقتش را معین کنید و بگوئید چه موقع برپا میشود.
ای پیامبر! به آنها بگو: این است و غیر از این نیست که علمش در نزد خداست. من آمده‌ام شما را از عواقب وخیم کفر و شرک و نفاق و کردار زشت بترسانم. و من به وضوح و روشنی شما را از این خطر بر حذر میدارم. شما بروید خودتان را اصلاح کنید! شما چکار به وقتش دارید؟ اطّلاع وقت آن دردی از شما دوا نمی‌کند، خود را درست کنید که گرفتار نشوید؛ این مهمّ است!
وقتی ببینند که قیامت نزدیک شده است، چهره و سیمای کسانیکه کافر بودند سیاه و تباه و خراب و بد میگردد. آن وقت به آنها خطاب میشود که اینست همان قیامتی که شما بطلان و عدم آن را می‌پنداشتید، و بر عقیدة خود که نبودِ آن بود صحّه می‌نهادید!
شما قیامت را مسخره میکردید که چه موقع می‌آید؟ چگونه‌زمین از بین میرود؟ کرات سَماوی فرو میریزد؟ دیدید که از یک چشم به هم زدن به شما نزدیکتر بود! ادراک نمودید که قرب آن از چه قرار بود!
منبع : معاد شناسی جلد 5. مؤلف : علامه سید محمد حسین حسینی طهرانی
فرآوری : فاطمه محمدی - گروه دین واندیشه تبیان
زندگی نامه و پیدایش زرتشت 
